Στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τον Άνθρωπο που αντίκρισε τον Άγγελο

Στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τον Άνθρωπο που αντίκρισε τον Άγγελο

Με αφορμή το αφιέρωμα ''Εικόνα και Χρόνος, Αντρέι Ταρκόφσκι'' της Ταινιοθήκης της Ελλάδος

Από τον Αντώνη Μποσκοΐτη

[Πηγή: www.lifo.gr, 10/02/2015]

Έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που πρωτόδα ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι και οι απογευματινές βροχές μου τον θυμίζουν πάντα. Αυτός ο φοβερός ήχος του νερού που πέφτει συχνά στις ταινίες του και που σχηματίζει λιμνάζοντα ποταμάκια στη βεράντα του σπιτιού μου. Όταν κάποτε βρέθηκα στα σύνορα της Πολωνίας με τη Ρωσία και είδα λιωμένα χιόνια να γίνονται νερά και να δίνουν ζωή σε πλακόστρωτα δρομάκια, κατάλαβα πόσο καθοριστική πρέπει να είναι η σχέση του ζωογόνου Νερού με τον Ρώσο ποιητή της εικόνας. Μόνο που ο Ταρκόφσκι δεν μένει απλά στην ''καταγραφή'' του Νερού. Μοιάζει να καταδύεται εντός του κι ο ίδιος, ανακινώντας αθόρυβα οτιδήποτε μπορεί να κρύβει η ησυχία του νερένιου βυθού, από πέτρες και σκουπίδια μέχρι άχρηστα αντικείμενα και βρύα. Το νόημα της ύπαρξης για τον Ταρκόφσκι δε βρίσκεται σε κανέναν καναλιζαρισμένο πολιτισμό. Το φώναξε μέσω του θρήσκου τρελού του στη ''Νοσταλγία'' ότι ο πολιτισμός αυτός έχει τελειώσει και ο σύγχρονος άνθρωπος, έχοντας απωλέσει προ πολλού κάθε στοιχείο ανθρωπισμού, βυθίζεται στο ψεύδος και τις στείρες αυταπάτες.

Φ. Ντοστογιέφσκι: Το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου

Φ. Ντοστογιέφσκι: Το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου

Το μικρό αυτό διήγημα «Το όνειρο ενός γελοίου» δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι αποτελεί μια συνοπτική ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας από τις απαρχές της μέχρι σήμερα. Μιας κοινωνίας που ξεκίνησε σαν ένας μικρός παράδεισος, χωρίς τάξεις, με κοινοκτημοσύνη στα αγαθά, με δημοκρατία, χωρίς ζήλιες, με ερωτικές σχέσεις χωρίς διαστροφές και χωρίς το σαδισμό και το μαζοχισμό της σύγχρονης κοινωνίας που τότε ήταν άγνωστες έννοιες.

Μια κοινωνία χωρίς ιδιοκτησίες, όπου οι λέξεις δικό μου, δικό σου δεν υπήρχαν ακόμα στο λεξιλόγιο της, η αγάπη στον συνάνθρωπο, στη ζωή, στα δένδρα, στη φύση γενικά ήταν αυτονόητη, που στην πορεία της όμως εκφυλίστηκε αποσυντέθηκε, έγινε ταξική, άρχισαν πόλεμοι, ζήλιες, διαμάχες, διαστροφές, ιδιοκτησίες, θρησκεία που κάθε μια διεκδικούσε την αιώνια αλήθεια της αφήνοντας στη μνήμη των ανθρώπων μια μακρινή θαμπή ανάμνηση ενός χαμένου παράδεισου.

{η σκοτεινή μαμά Ευρώπη του Λαρς Φον Τρίερ}

{η σκοτεινή μαμά Ευρώπη του Λαρς Φον Τρίερ}

το στοιχείο του εγκλήματος*

Από την Γλυκερία Μπασδέκη

Europe has become an obsession for you.

Στα σεπτά ερείπια του αρχαίου κόσμου, πάνω από ρωμαικές περικνημίδες και σπασμένα εγχειρίδια έλαμψε η νέα δύση. Νερόμυλοι,ανεμόμυλοι κι ωραίες μυλωνούδες δάμασαν τους ερημότοπους, έφτιαξαν πυξίδες, χάρτες, δουλεμπορικά και ένδοξες καμινάδες. Ο ατυχής Αταχουάλπα, ο τελευταίος των Ίνκας, ακούμπησε βουνά χρυσάφι στους πονηρούς Ισπανούς -τελικά τον στραγγάλισαν αφού προηγουμένως τον βάφτισαν για να πεθάνει Χριστιανός. Σίδηρος, χάλυβας, άνθρακας και ατελείωτα ξεσπιτώματα -μοντέρνοι καιροί για τα βαλτοτόπια που κάποτε ρήμαζαν βίκινγκς και ούννοι και μαγιάροι και χίλιοι δύο.

Η μαμά Ευρώπη περήφανη αγκαλιάζει τους λαούς της -αγκαλιά έως ασφυξίας.

Από τη Φυσική στη Μετα-φυσική

Από τη Φυσική στη Μετα-φυσική

Του Αργύρη Νικολαΐδη*

Σας ευχαριστώ θερμά για την ευγενική πρόσκληση να συμμετάσχω στο συνέδριο με θέμα  “Θεολογία και Σύγχρονη Φυσική”. Ο διάλογος ανάμεσα στην Επιστήμη και την Θεολογία συμπιέζεται ανάμεσα σε δύο οριακές αντιλήψεις:

• Σύμφωνα με την πρώτη οριακή αντίληψη, οι μεν επιστήμονες διεκδικούν την καθαρότητα της επιστήμης, αποκλείοντας κάθε αναφορά στην μεταφυσική, ενώ οι θεολόγοι είναι στραμμένοι προς το “επέκεινα”, χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον “κόσμο τούτο”, το “ενθάδε”. Κάτω απ’αυτούς τους όρους, ο διάλογος ανάμεσα στην  Επιστήμη και την Θεολογία δεν έχει νόημα.

• Στη δεύτερη οριακή αντίληψη, ο διάλογος προσεγγίζεται ως έκφραση καλής θέλησης και προσέγγισης της άλλης πλευράς, οιονεί ως ανταλλαγή φιλοφρονήσεων.

Χρόνος: ο δημιουργικός καταστροφέας

Χρόνος: ο δημιουργικός καταστροφέας

Μολονότι ο ποταμός του χρόνου φαίνεται να ρέει από το παρελθόν προς το μέλλον αλλάζοντας τα πάντα, ο ίδιος ο χρόνος εξακολουθεί να θεωρείται «άπαυστος», «ατέλεστος» και «ανώλεθρος». Κοντολογίς «αιώνιος».

Του Σπύρου Μανουσέλη

Αντίθετα με ό,τι πιστεύαμε επί αιώνες, το Σύμπαν δεν είναι στατικό αλλά εξελίσσεται δημιουργώντας νέες, πιο σύνθετες δομές. Γεγονός που υποδεικνύει τη δημιουργική δράση του χρόνου στην οργάνωση του σύν-παντος. Εξάλλου τα επικρατέστερα γνωστικά μας μοντέλα προϋποθέτουν έναν μονόφορο, δηλαδή μη αναστρέψιμο, χρόνο: το «βέλος του χρόνου» δεν είναι αμφίδρομο, αλλά κινείται αποκλειστικά από το παρελθόν προς το μέλλον (και ποτέ αντίστροφα).

Στο παρόν άρθρο -το πρώτο στην αρχή του «νέου χρόνου»- θα εξετάσουμε γιατί η σύγχρονη επιστήμη, μολονότι επιμένει να παραβλέπει τη σημασία του χρόνου, είναι πλέον υποχρεωμένη να αποδεχτεί και κυρίως να εξηγήσει την εγγενή χρονικότητα όλων των φυσικών φαινομένων: στο «συν+παν» τα πάντα εξελίσσονται... συν τω χρόνω. Τίποτε δεν παραμένει στατικό και αμετάβλητο, ούτε και αυτή η ίδια η έννοια του χρόνου.